اورتوزایلین
اورتوزایلین o-Xylene
اورتوزایلین و یا به عبارتی O-Xylene نوعی از هیدروکربن‌های آروماتیک معطر به شمار می‌رود که از نفت خام استخراج شده و دارای فرمول شیمیایی2 C6H4 (CH3) است. اورتوزایلین به صورت مایعی شفاف و بدون رنگ بوده که دارای قابلیت اشتعال بالایی است. این ماده دارای بویی آروماتیکی شیرین بوده و از قابلیت حل شوندگی در آب برخوردار است. در این مقاله تلاش شده است تا اطلاعات دقیق و کاربردی درباره این ماده در اختیار شما عزیزان قرار بگیرد، از این رو توصیه می‌کنیم تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
آنچه در ادامه خواهید خواند...
مشخصات کلی اورتوزایلین
اورتوزایلین همانطور که بیان شد مایعی بی‌رنگ است که دارای نقطه ذوب 24- و همچنین نقطه جوش 143 الی 145 درجه سانتی‌گرادی است. دانسیته این ماده 0.879 گرم بر سانتی‌متر مکعب است. فشار بخار و دانسیته بخار آن نیز به ترتیب 7 میلی‌متر جیوه و 3.7 (vs air) بوده و ازضریب شکست 505/1 برخوردار است.
اورتوزایلین به طور کلی به صورت نامحلول در آب و محلول در اتر و الکل است. از محلول این ماده با الکل و اتر برای ساخت انواع ویتامین‌ها، رنگ‌ها، سوخت موتور، داروها، حشره‌کش‌ها، انیدرید فتالیک و … بسیاری مواد دیگر استفاده می‌کنند.
لازم به ذکر است که اورتوزایلین، از ترکیب متیل با اتم‌های کربن در مجاورت یک حلقه بنزن به وجود می‌آید، به همین خاطر به آن زایلین مخلوط نیز می‌گویند. جالب است بدانید که نفت دارای مقدار تقریبی 1 درصد زایلین است. ایزومرهای زایلین به واسطه ترک خوردن نفت و تولید اکسیلن به وجود می‌آیند.
اورتوزایلین چیست؟
زایلین در زبان یونانی به معنای چوب است. این ماده و یا به عبارتی دی متیل بنزن، هیدروکربنی آروماتیک بوده که از یک حلقه بنزن و دو گروه متیل تشکیل شده است. لازم به ذکر است که این حلقه‌ها دارای قابلیت جابجایی نیز هستند. این ماده به سه شکل ایزومر متا، ارتو و پارا زایلین ساخته می‌شود. همچنین دومین ایزومر این ماده که ارتوزایلین نام دارد، ماده ای بسیار کاربردی در صنعت پلاستیک‌سازی به شمار می‌رود. از این ماده به منظور ساخت پلاستیک PVC استفاده می‌کنند. جالب است بدانید که این محصول را در دود سیگار نیز می‌توان یافت.
در واقع زایلین ماده‌ای بسیار مهم و کاربردی در صنایع مختلف است که بر اثر کربنه شدن زغال سنگ در هنگام تولید و ساخت سوخت کک تولید می‌شود. زایلین‌ها را از روش‌های مختلفی تولید می‌کنند. هنگامی که برش‌های نفت را در پالایشگاه‌ها به فرآیند ریفورمینگ وارد می‌کنند، محصولات آروماتیک بخش بسیار زیادی از جریان خروجی را به خود اختصاص می‌دهند.
تمامی ایزومرهای این ماده به صورت مایعی بی‌رنگ و دارای قابلیت اشعال هستند. این ایزومرها در صنعت از ارزش بسیار بالایی برخوردارند.
اورتوزایلین که یکی از ایزومرهای زایلین به شمار می‌رود، ماده‌ای بسیار مهم در امر تجارت بوده که به دلیل ویژگی‌ها و مزایای خاص و ویژه‌ای که دارد، در ساخت و تولید بسیاری از محصولات شیمیایی مانند حشره‌کش‌ها، داروها، رنگ‌ها و… به کار برده می‌شود. اورتوزایلین به طور کلی از زغال سنگ حاصل می‌شود، اما امروزه به دلیل استفاده بسیار فراوان این ماده در صنعت آن را از طریق کراکینگ حرارتی هیدروکربن‌های آروماتیک به دست می‌آورند.
زایلین صنعتی در صنعت تولید لاستیک و پوشش‌ها به عنوان حلال و همچنین در صنعت حمل و نقل هوایی به عنوان افزودنی به کار برده می‌شود. لازم به ذکر است که ایزومرهای ارتوزایلین و یا به عبارتی یعنی ارتو، متا و پارا زایلینی که از ترکیب مورد نظر جدا می‌شوند به ترتیب ماده اولیه اسید فتالیک، اسید ایزوفتالیک و اسید ترفتالات را تشکیل می‌دهند. از اسید فتالیک و اسید ترفتالیک در صنایعی همچون صنایع تولید پلاستیک و همچنین تولید الیاف پلی استر و رزین‌های پلی استر استفاده می‌کنند.
باید دانست که نفت دارای یک درصد زایلین بوده و ارتوزایلین را از کرکینگ نفت به دست می‌آورند. در سال 2019 تولید خالص این ماده در حدود 500 هزار تن بوده است. با توجه به استفاده روز افزون این ماده در صنایع مختلف جهانی پیش‌بینی می‌شود که ارزش آن نیز روز به روز بالاتر رفته و تا سال 2028 به حدود 75 میلیارد دلار برسد.
کاربردهای اورتوزایلین
اورتوزایلین یکی از مهمترین و پرکاربردترین ایزومرهای زایلین به شمار می‌رود که بخش بسیار عمده‌ای از آن به منظور ساخت و تولید انیدرید فتالیک (PA) به کار برده می‌شود. انیدرید فتالیک یکی از واسطه‌های بسیار مهم بوده که به طور عمده در ساخت و تولید محصولات پلاستیکی و پوشش‌های پلاستیکی استفاده می‌شود. از جمله کاربردهای اصلی این ماده می‌توان به ساخت رزین‌های پلی وینیل کلرید (PVC)، ساخت و تولید رزین‌های آلکیل و همچنین ساخت رزین‌های پلی استر غیر اشباع (UPRs) اشاره کرد. از موارد ذکر شده به منظور ساخت و تولید پوشش‌های سطحی استفاده می‌کنند. لازم به ذکر است که یکی از کم کاربردترین ایزومرهای اورتوزایلین متا زایلن بوده که به صورت اندک در تولید انواع پوشش‌ها و پلاستیک‌ها در برخی صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اورتوزایلینی که در زایلین صنعتی موجود است دارای اختلافی بیش از 5.2 درجه سانتی‌گرادی با سایر ایزومرهای این ماده بوده که با تقطیر درست و دقیق آن می‌توان این محصول را با خلوصی 95 درصدی به دست آورد. به منظور رسیدن به محصولی با درصد خلوص بیشتر می‌توان با استفاده از سولفوناسیون و تقطیر برای تصفیه آن را پردازش کرد.
اورتوزایلین به طور کلی ماده‌ای بسیار ارزان و مقرون به‌صرفه برای تولید انیدرید فتالیک به شمار می‌رود. این ماده دارای پتاسیل بازدهی بسیار بالا و مناسبی است و می‌تواند به منظور پیش‌ماده‌ای برای ساخت و تولید بسیاری از محصولاتی مانند داروها، رنگ‌ها، حشره‌کش‌ها و بسیاری دیگر از مواد شیمیایی به کار برده شود.
این محصول به طور معمول به عنوان حلال و ماده اولیه شیمیایی مورد استفاده قرار گرفته و از آن می‌توان به منظور تولید سموم دفع آفات، برخی از داروها مانند ویتامین‌ها، تولید برخی از رنگ‌ها، لاک و… و همچنین به منظور استانداردهای کروماتوگرافی به کار برد.
لازم به ذکر است اورتوزایلین ماده‌ای اولیه برای تولید میکروب‌کش‌هایی مانند پپتید تتراکلرو فنیل، فینرامین و همچنین علف‌کش‌هایی مانند بنزولفورون متیل است. از این ماده به عنوان واسطه‌ای برای ساخت و تولید -O متیل بنزوئیک نیز به کار برده می‌شود.
به طور کلی از اورتوزایلین در صنایع زیر استفاده می‌شود :
- کشاورزی ( اورتوزایلین در صنعت کشاورزی به منظور تولید انواع سموم و آفت‌کش‌های شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.)
- صنایع چسب، رنگ و رزین ( یکی از عمده‌ترین موارد استفاده این ماده صنایع چسب، رنگ و رزین است. اورتوزایلین در صنعت رنگ و رزین به عنوان رقیق‌کننده به کار برده می‌شود.)
- صنایع پلیمر و پلاستیک ( به منظور ساخت و تولید پلاستی سایزرها )
- صنایع مرتبط با تجهیزات پزشکی ( از اورتوزایلین اغلب به منظور درمان ریشه دندان استفاده می‌شود.)
جالب است بدانید که از اورتوزایلین اغلب به منظور شستشو و تمیز کردن برخی از تجهیزات به کار برده شده در صنایع حمل و نقل مانند فضای درونی ماشین‌های سنگین، ریل‌های راه آهن و همچنین مخازن موجود در هواپیماهای مسافربری و… استفاده می‌شود.
خطرات و عوارض اورتوزایلین
لازم به ذکر است که زایلین و ایزومرهای آن نیز مانند سایر مواد شیمیایی علاوه بر مزایا و کاربردهای فراوانی که دارند، دارای خواص سمی به نسبت خطرناکی نیز هستند. کارگران و یا سایر افرادی که با زایلین و سایر ایزومرهای این ماده قرار دارند ممکن است در معرض استنشاق، تماس پوستی و یا چشمی با این ماده قرار بگیرند. در صورت تماس این ماده با چشم و تحریک آن، توصیه می‌شود که چشم را تقریبا به مدت 15 دقیقه با آب ولرم شستشو دهید.
در صورت بلع مقداری از این ماده ممکن است علائمی مانند تهوع و گیجی را در فرد ایجاد شود. در این مواقع توصیه می‌شود که فرد دهان خود را با آب شسته و سپس مقداری آب در حدود 240 الی 300 میلی‌لیتر آب مصرف کند. پس از نوشیدن آب توصیه می‌شود که حتما به پزشک و یا مراکز درمانی مراجعه نمایید.
استنشاق ایزومر اورتوزایلین ممکن است موجب کاهش عملکرد سیستم عصبی مرکزی شود که در این صورت فرد دچار علائمی نظیر سرگیجه، سردرد، حالت تهوع و استفراغ خواهد شد. با قرار گرفتن فرد در معرض 100 ppm از این ماده، علائم ذکر شده ایجاد می‌شوند. لازم به ذکر است که علائم و عوارض ذکر شده قابل برگشت بوده و با کاهش مدت زمان قرار گرفتن در معرض آن، کمتر و کمرنگ‌تر خواهند شد. در صورت مشاهده علائم ذکر شده به مدت زمان طولانی توصیه می‌شود که حتما به پزشک و یا مراکز درمانی مراجعه کنید.
لازم است بدانید که بخارات حاصل از زایلین سمی و دارای قابلیت اشتعال بالایی هستند ( کارگران و افرادی که به صورت مستقیم با این ماده سروکار دارند به منظور عدم استنشاق بخارات سمی این ماده باید از ماسک‌های مخصوص استفاده نمایند). بخار زایلین در دماهای زیر 17 درجه سانتی‌گراد در صورت ترکیب شدن با هوای اتاق مخلوطی انفجاری ایجاد می‌کند. همچنین باید بدانید که بخار آن به وسیله تخلیه الکتریسیته ساکن، موجب ایجاد آتش‌سوزی و حتی تشدید آن نیز می‌شود. به همین خاطر مکان و یا انباری که در آن قصد نگهداری این ماده را دارید باید به دور از گرما و حرارت و همچنین مواد اشتعال‌زا باشد. به این طریق می‌توان تا حد زیادی از بروز حوادث خطرناکی مانند انفجار و آتش‌سوزی جلوگیری کرد.
باید توجه داشت که در صورت آتش‌سوزی اورتوزایلین، آب دارای قابلیت لازم برای سرد و خنک کردن آن تا زیر نقطه اشتعال نیست. به منظور اطفا حریق ایجاد شده توسط این ماده، باید از کربن دی اکساید، فوم و پودر مواد شیمیایی خشک استفاده کرد.
انبارهای حاوی اورتوزایلین باید دارای سیستم تهویه هوای مناسب بوده و کارگرانی که با آن سروکار دارند باید تمامی نکات ایمنی را در هنگام مواجهه با این ماده رعایت کنند.
شرکت‌های تولیدکننده اورتوزایلین
از آن‌جایی که اورتوزایلین یکی از مهمترین و پرکاربردترین هیدروکربن‌های آروماتیک صنعتی به شمار می‌رود، بسیاری از شرکت‌های پتروشیمی جهانی آن را تولید و روانه بازارهای جهانی می‌کنند. لازم به ذکر است که شرکت‌های آسیایی بیشترین میزان تولید این ماده را به خود اختصاص داده‌اند. چین، کره جنوبی و تایوان از جمله کشورهای خارجی تولیدکننده این محصول به شمار می‌روند. خوشبختانه کشور ایران نیز یکی از برترین و بهترین تولیدکنندگان این ماده در آسیا به شمار رفته و هر ساله مقادیر بسیار فراوانی از این ماده را تولید و عرضه می‌کند. از جمله شرکت‌های پتروشیمی برتر ایرانی تولیدکننده این ماده می‌توان به شرکت پتروشیمی بندر امام، شرکت پتروشیمی اصفهان، شرکت پتروشیمی بو علی سینا، شرکت پتروشیمی نوری و شیمی پل اشاره کرد. اورتوزایلین تولید شده توسط شرکت‌های پتروشیمی ایرانی دارای کیفیتی جهانی و بی‌نظیر بوده و در سراسر دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرند، از این رو به تمامی مصرف‌کنندگان داخلی این محصول توصیه می‌کنیم که این ماده را به صورت ایرانی و از شرکت‌های داخلی عرضه‌کننده خریداری نمایند.
لازم به ذکر است که شرکت‌های تولیدکننده اورتوزایلین را به صورت بشکه و حتی فله‌ای به مصرف‌کنندگان این ماده عرضه می‌کنند. در صورت خرید عمده این ماده می‌توانید این محصول را به صورت فله‌ای خریداری کنید. همانطور که پیش‌تر نیز بیان شد در صورت انبار کردن این محصول تمامی نکات ایمنی در رابطه با مکان نگهداری این ماده و نحوه کار با آن را در نظر داشته باشید.
قیمت اورتوزایلین به موارد بسیاری بستگی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به برند تولیدکننده، نوع اورتوزایلین، کیفیت ماده، میزان ماده مورد نیاز، حمل و نقل و … اشاره کرد. با توجه به نوسانات ارزی که در بازار به وجود آمده است، قیمت اورتوزایلین وارداتی نسبت به اورتوزایلین تولید شده در کشور بالاتر است. از این رو توصیه می‌کنیم که به منظور صرفه‌جویی در هزینه‌ها و همچنین کمک به پیشرفت اقتصادی کشور، این محصول را با کیفیت داخلی خریداری نمایید.
شرکت سالار شیمی
سالار شیمی یکی از برترین و بزرگترین شرکت‌های واردکننده و عرضه‌کننده انواع مواد شیمیایی صنعتی و سنتی مورد نیاز صنایع در ایران است. سالار شیمی از جمله مجموعه‌های اقتصادی مشتری مدار به شمار می‌رود که با پذیرا بودن انتقادات و پیشنهادات شما مشتریان عزیز، در صدد است تا خدمات خود را به بهترین نحو ممکن ارائه دهد. به منظور خرید اورتوزایلین با کیفیت بسیار بالا و مرغوب و همچنین قیمت مناسب و مقرون به صرفه پیشنهاد می‌کنیم که به شرکت سالار شیمی مراجعه کنید. به منظور کسب اطلاعات بیشتر در زمینه مواد شیمیایی و صنعتی موجود، قیمت‌ها و … می‌توانید به وبسایت سالار شیمی مراجعه و در صورت نیاز با کارشناسان این مجموعه ارتباط برقرار کنید.
با سپاس از همراهی شما عزیزان
