امروزه درصد قابل توجهی از فرآورده های نفتی در کشور ایران علاوه بر مصارف تولید سوخت و روغن موتور صرف تولید بسیاری از فرآورده های دیگر نیز می شود. در این مطلب قصد داریم به بررسی پتروشیمی ایران و معرفی برترین پتروشیمی های موجود در کشور عزیزمان بپردازیم. لطفا تا انتها با ما همراه باشید.
منظور از پتروشیمی چیست؟
پتروشیمی از دو واژه پترول و شیمی تشکیل شده که به معنای مواد حاصله از نفت است. صنعت پتروشیمی یا Petrochemical industry بخشی از صنایع شیمیایی است که با استفاده از گاز یا نفت طبیعی به تولید فراورده های شیمیایی می پردازد. تا پیش از کشف و به دست آوردن نفت خام انسان این فرآورده ها را با استفاده از تغییر در صنایع گیاهی و جانوری به دست می آورد اما از اوایل قرن بیستم و ورود نفت به زندگی انسان بسیاری از ترکیبات مورد نیاز توسط نفت و مشتقات آن ساخته شد و نفت و سوخت های فسیلی در زندگی انسان جایگاه ویژه ای پیدا کرد.
تاریخچه صنعت پتروشیمی در ایران
تاریخچه صنعت پتروشیمی در کشور ایران به اقوام متمدن دوران باستان یعنی آشوری ها، بابلی ها و سومری ها در ۴۵۰۰ سال پیش باز می گردد. این اقوام در سرزمین میان رودان با مواد نفتی استخراج شده در دریاچه قیر آشنایی داشتند. این افراد از قیر به عنوان ماده ای که در برابر آب نفوذ ناپذیر است استفاده می کردند و آن را به دیواره خارجی کشتی ها می چسباندند. با پیشرفت فناوری حفاری و روی کار آمدن تکنولوژی پالایش نفت و تقطیر در اواخر قرن ۱۹ و شروع قرن بیستم از نفت و مشتقات آن در تولید فرآورده های غیر سوختی استفاده شد و انقلابی عظیم در صنعت پتروشیمی کشور ایران روی داد. صنعت پتروشیمی در کشور ایران در سال های ۱۳۴۲ تا ۱۳۶۵ در قالب سه برنامه اجرا شد و نتایج به صورت تامین کود شیمیایی، مواد پایه پتروشیمیایی و احداث پتروشیمی هایی از جمله بندر امام، خارک، اهواز، شیراز، رازی و…
ترکیبات حاصل از نفت خام و مشتقات آن
زنجیره های هیدروکربنی و حلقوی آروماتیک از ترکیب تعدادی از اتم های کربن و هیدروژن به وجود می آیند. از طرفی می دانید که با افزایش تعداد اتم هتی کربن موجود در زنجیره هیدرو کربنی یا حلقه آروماتیک بر تعداد ایزومر های ترکیب افزوده می شود. به عنوان مثال می توان گفت که اگر ترکیبی دارای ۲۰ اتم کربن باشد بیش از ۳ میلیارد ترکیب ایزومری دارد. می دانید که نفت خام از مجموعه ای از ترکیبات هیدروکربنی سیر نشده تشکیل شده است که دارای ایزومر های فراوانی است بنابراین تعداد ترکیبات ساخته شده از نفت بسیار فراوان هستند و این فروانی با افزودن اتم های دیگری چون گوگرد، نیتروژن، اکسیژن و …. بیش تر می شود.
محصولات صنایع پتروشیمی ایران
فرآورده های بسیاری توسط صنایع پتروشیمی ایران از نفت و مشتقات آن تولید می شوند که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
• کود های مخلوط دی آمونیوم
• اوره
• کود شیمیایی
• فسفات دی آمونیوم
• مواد اولیه پلاستیک
• پی وی سی
• اسید کلریدریک
• گوگرد
• دوده
با وجود این که موارد نام برده تنها بخشی از محصولات تولیدی در صنعت پتروشیمی ایران است اما با این حال بسیاری از ترکیبات دیگری از نفت و فرآورده های نفتی قابل ساخت هستند بنابراین نیاز به تلاش بیش تر در زمینه روند تولیدات در صنعت پتروشیمی ایران وجود دارد.
اهمیت و ویژگی های صنعت پتروشیمی ایران
امروزه صنعت پتروشیمی در بسیاری از کشور ها از جمله ایران مورد توجه قرار گرفته است به گونه ای که این صنعت پس از صنایع غذایی و خودرو سازی سومین صنعت بزرگ در کل دنیا به حساب می آید. کشور ایران به دلیل این که از نظر ذخایر نفتی و گازی کشور قدرتمندی است درصد عظیمی از درآمد خود را صنعت پتروشیمی به دست می آورد. سیاست داران در این زمینه بر این باورند که تا چندین سال دیگر کشور ایران حدود ۱۵ درصد از صنعت پتروشیمی را در دست می گیرد و تولیدات پتروشیمی ایران را به ۲۳ میلیون تن در سال افزایش می دهند. اهمیت صنعت پتروشیمی علاوه بر جنبه درآمدی برای کشور هایی که دارلی منابع نفتی و گازی هستند برای کشور های دیگر نیز بسیار زیاد است چرا که این صنعت تامین کننده بسیاری از مصارف روزانه بشر از جمله نساجی، برق، پزشکی، لوازم خانگی و…. است. اگر بخواهیم به یکی از مهم ترین ویژگی های صنعت پتروشیمی اشاره کنیم باید به ارزش افزوده بالا در آن اشاره کنیم به این منظور با اعمال ترکیبات فیزیکی و شیمیایی و روی هیدروکربن های گازی و نفتی می توان ارزش محصولات را ۱۲ الی ۱۵ درصد اضافه کرد.
محصولات تولیدی در پتروشیمی ایران
همان گونه که گفته شد مواد نفتی و مشتقات آن در صنعت پتروشیمی ایران به فرآورده های جدیدی تبدیل می شوند که به طور کلی به ۳ دسته تقسیم بندی می شوند. دسته اول که محصولات بنیادی نامیده می شود شامل موادی مانند اتیلن، پروپیلن، گوگرد، آمونیاک و… هستند که اساسی ترین مواد تولید شده در صنعت پتروشیمی ایران را تشکیل می دهند. دسته دوم این فرآورده ها محصولات واسطه هستند، دلیل نامگذاری این دسته از محصولات این است که به عنوان واسطه بین محصولات پایه را له خوراک مورد نیاز جهت تولید محصول نهایی تبدیل می کنند. این دسته از فرآورده ها شامل پی وی سی، ملامین، اتیلن گلیکول و …. هستند. دسته سوم از این فرآورده ها که محصولات نهایی نامیده می شوند جهت ساخت وسایل مورد نیاز در صنایع مختلف به کار می رود که از جمله آن ها می توان به وسایل پلاستیکی، کود های شیمیایی، الیاف مصنوعی، لوازم پزشکی و … اشاره کرد.
معرفی برترین شرکت های پتروشیمی ایران
مرکز رتبه بندی پتروشیمی ایران سالانه نام چندین شرکت را به عنوان برترین صنایع پتروشیمی ایران معرفی می کند. معیار این سنجش معمولا بر اساس میزان تولید، کیفیت، فروش و درآمد است و به طور طبیعی اگر یک شرکت پتروشیمی محصولات با کیفیت تولید کند میزان تقاضا بالا رفته و در نتیجه میزان تولید، فروش و در آمد نیز بالا تر می رود پس می توان گفت که معیار سنجش برتری شرکت های پتروشیمی به طور کامل وابسته به کیفیت است البته شاخص های دیگری برای سنجش برتری شرکت های پتروشیمی وجود دارد که ذکر آن ها در این مقاله نمی گنجد. در این بخش از مقاله قصد داریم نام چندین شرکت برتر پتروشیمی در ایران را مورد بررسی قرار دهیم:
1. شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس
این شرکت که در سال ۱۳۸۹ تاسیس شده است در حوزه سرمایه گذاری و مدیریت پالایشگاه ها و کارخانه های شیمیایی فعالیت می کند و دارای زیر مجموعه های بسیاری از جمله بندر امام، بوعلی، فجر، تندگویان، ایلام، پارس، کانون، بید بلند و… است. شرکت پتروشیمی خلیج فارس پس از شرکت سابک عربستان به عنوان برترین و بهترین هلدینگ تخصصی در کل خاور میانه شناخته شده است. تولید مواد شیمیایی از فرآورده های نفتی و تولید برترین پلیمر ها در زمره فعالیت های انجام شده توسط این شرکت قرار می گیرد.
2. پتروشیمی امیر کبیر
این پتروشیمی در سال ۱۳۷۷ تاسیس شد و در بهار سال ۱۳۸۴ به صورت رسمی افتتاح شد. پتروشیمی امیر کبیر تا کنون موفق به اخذ گواهینامه Reach مطابق استاندارد های اروپا و سیستم مدیریت کیفیت مبتنی بر استاندارد های ایزو ISO بوده و امروزه از آن با نام یکی از برترین پتروشیمی های ایران یاد می شود.
3. پتروشیمی جم
شرکت پتروشیمی جم در سال ۱۳۷۹ در منطقه ویژه پتروشیمی پارس در عسلویه تاسیس شد و امروز به عنوان یکی از بزرگ ترین و برترین شرکت های پتروشیمی جهان شناخته شده است. شرکت پتروشیمی جم با هدف تولید الفین و پلی اتیلن های سبک و سنگین فعالیت خود را آغاز کرده است و تا کنون توانسته است در این زمینه موفقیت هایی را کسب کند.
4. پتروشیمی مارون
مجتمع پتروشیمی مارون در اواخر سال ۱۳۷۷ تاسیس شد و در سال ۱۳۸۵ به بهره برداری رسید. این مجتمع جهت تولید فرآورده های پتروشیمی در منطقه ای به مساحت ۱۰۲.۵ هکتار در دو منطقه کریت کمپ اهواز و منطقه ویژه پتروشیمی بندر امام خمینی فعالیت می کند. در پتروشیمی مارون خدماتی از جمله تولید مواد الفینی، فرآورده های پلیمری و شیمیایی می پردازو و در طول چند سال فعالیت خود موفق شده است به یکی از برترین پتروشیمی های ایران تبدیل شود.
5. پتروشیمی بندر امام
این پتروشیمی یک مجتمع قدیمی است که با مشارکت شرکت ملی پتروشیمی ایران و شرکت میتسویی در سال ۱۳۵۲ بنا شد اما در سال ۱۳۶۵ به دلیل کناره گیری شرکت میتسویی تمام سهامی این مجتمع توسط شرکت ملی پتروشیمی ایران خریداری شد و نام آن به پتروشیمی بندر امام تغییر یافت. این مجتمع در زمینه تولید انواع مختلف مواد شیمیایی، انواع پلیمر ها، ترکیبات آروماتیک و ال پی جی فعالیت می کند. کیفیت بالای تولید در مجتمع پتروشیمی امام باعث شده است که این مجتمع در لیست برترین مجتمع های پتروشیمی ایران جای بگیرد. لازم به ذکر است که سهام این شرکت در سال ۱۳۸۹ توسط شرکت پتروشیمی خلیج فارس خریداری شد و امروزه به عنوان زیر مجموعه شرکت پتروشیمی خلیج فارس شناخته می شود.
6. پتروشیمی شازند
شرکت پتروشیمی شازند به عنوان یکی از برترین مجتمع های پتروشیمی ایران است که در سال ۱۳۶۳ در اراک تاسیس شد و اولین فاز آن در سال ۱۳۷۲ مورد بهره برداری قرار گرفت. این شرکت با تولید محصولات پلیمری و مواد شیمیایی مختلف توانسته است به عنوان دارنده متنوع ترین سبد محصولات پتروشیمی در میان تمام پتروشیمی های ایران شناخته شود.
7. پتروشیمی زاگرس
مجتمع پتروشیمی زاگرس با هدف دستیابی به بازار های جهانی و دستیابی به سهم مناسبی از متانول و با توجه به وجود منابع غنی نفت و گاز در منطقه پارس جنوبی در سال ۱۳۷۹ پتروشیمی زاگرس تاسیس گردید. این مجتمع در محیطی به مساحت ۳۱ هکتار در منطقه عسلویه به تولید انواع مختلفی از محصولات شیمیایی و انواع مختلف پلیمر ها می پردازد. نام پتروشیمی زاگرس نیز به دلیل تولید محصولات با کیفیت در زمره برترین پتروشیمی های ایران قرار گرفته است.
8. پتروشیمی نوری
این پتروشیمی در تیر ماه سال ۱۳۸۶ با سرمایه ۸۰۰ میلیارد تومان توسط شرکت ملی پتروشیمی ایران تاسیس شد. مجتمع پتروشیمی نوری با حجم تولیدی ۴.۵ تن در سال توانسته است به یکی از برترین پتروشیمی های کشور ایران تبدیل شود. آقای محمود نوری طراح این مجموعه بزرگ بود که در سال ۱۳۸۵ در گذشت و نام این پتروشیمی به احترام ایشان به پتروشیمی نوری تغییر یافت. این پتروشیمی امروز به عنوان یکی از بزرگ ترین تولید کنندگان ترکیبات آروماتیک در میان سایر پتروشیمی های ایران شناخته شده است.
9. پتروشیمی شهید تند گویان
مجتمع پتروشیمی شهید تند گویان با تولید اختصاصی پلی اتیلن ترفتالات در گرید های بطری، نساجی و ترفتالیک اسید واقع در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی جز یکی از برترین پتروشیمی های ایران قرار گرفته است. امتیاز شرکت شهید تند گویان نیز توسط شرکت پتروشیمی خلیج فارس خریداری شد و امروز نام این شرکت در زیر مجموعه شرکت خلیج فارس قرار گرفته است.
شرکت سالار شیمی
شرکت سالار شیمی یکی از بزرگ ترین شرکت ها در زمینه واردات و فروش مواد اولیه پلیمری و شیمیایی تولید شده در پتروشیمی های صنعتی است. این شرکت به واسطه فروش با مواد با کیفیت در مناسب ترین قیمت ها توانسته است نام خود را میان بازاریان صنعتی به ثبت برساند. شرکت سالار شیمی با هدف ایجاد یک سیستم کارآمد، مسئولیت پذیر، پایا و پاسخگو کار خود را آغاز کرد و تا به امروز در راستای تحقق این هدف کوشیده است. این شرکت ارائه مواد با کیفیت و قیمت مناسب سعی در جلب رضایت مشتریان خود دارد و تا به امروز در این راستا موفق بوده است به گونه ای که امروز تمام صنایع و کارخانه هایی که با این مواد اولیه پلیمری سر و کار دارند نام شرکت سالار شیمی را می شناسند. اگر قصد خرید مواد اولیه پلیمری و شیمیایی را دارید با انتخاب شرکت سالار شیمی از کیفیت درجه یک و قیمت مناسب به صورت یک جا بهره مند شوید. هم چنین این مجموعه تمام سفارشات مشتریان را در اسرع وقت و با رعایت کلیه نکات ایمنی و شرایط خاص نگهداری به آن ها تحویل خواهد داد بنابراین با خرید از این مجموعه خیال شما بابت کیفیت، قیمت و ضمانت محصول آسوده خواهد بود.
